Hittestress voorkomen

Hittegolven en zeer warme periodes komen ook in ons land steeds vaker voor. Hoe kunnen mensen zich het beste wapenen tegen negatieve lichamelijke effecten van hitte? 138 maatregelen onder de loep genomen in dit onderzoeksproject.

Mensen krijgen allerlei informatie over wat ze zelf kunnen doen als het erg warm is; van gordijnen sluiten, een koude douche nemen tot het plaatsen van een airco en veel water drinken. De vraag is welke (combinatie) van dit soort maatregelen het meest effectief is om negatieve effecten op het lichaam tegen te gaan. We hebben een onderzoek hiernaar gesteund omdat er geen duidelijk, wetenschappelijk onderbouwd antwoord te vinden is. Soms blijken de adviezen tegen hitte zelfs tegenstrijdig. 

De focus in het onderzoek ligt op praktische handvatten voor direct toepasbare maatregelen door individuele inwoners. Maatregelen die mensen op de langere termijn kunnen nemen zoals bijvoorbeeld het aanleggen van een groen dak op hun huis, zijn niet meegenomen.

Onderzoeksmethode

Allereerst inventariseerden de onderzoekers welke adviezen zoal in omloop zijn. Hiervoor bekeken ze websites van diverse overheidsorganisaties in binnen- en buitenland en doken ze in social media. Dit leidde tot een lijst van 138 maatregelen als basis voor het onderzoek.

Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de maatregelen beoordeeld op effectiviteit en op wetenschappelijke onderbouwing. Deze onderzoeksvorm is gekozen omdat zo in korte tijd een groot aantal maatregelen op hun effectiviteit kon worden beoordeeld. Dat leverde naast een score op effectiviteit, ook algemene denklijnen op als basis voor die beoordeling. Een klankbordgroep bestaande uit vertegenwoordigers van organisaties die betrokken zijn bij voorlichtingscampagnes over hitte en/of hitteplannen begeleidde het onderzoek. 

Resultaten

Het resultaat is een flinke lijst met maatregelen, waarbij per maatregel de effectiviteit ter voorkoming van oververhitting is bepaald met een score tussen 0 en 3. (0 staat voor geen effect en 3 voor de grootste effectiviteit.) Daarnaast is per maatregel een uitspraak gedaan over de mate van wetenschappelijke onderbouwing van die effectiviteit. Ook zijn eventuele negatieve of positieve effecten (anders dan het voorkomen van negatieve lichamelijke effecten) van de maatregelen benoemd. Bijvoorbeeld: 'Het gebruik van een airconditioning is erg effectief, maar het gebruik van een airconditioningsysteem is nadelig voor het klimaat en de opwarming van de aarde door de hoge energievraag. Verder kan de uitstoot van warmte en geluid door de airco hinder voor de omgeving geven.'

De toepasbaarheid en effectiviteit van maatregelen is overigens situatiespecifiek en ook afhankelijk van de kwetsbaarheid van sommige groepen zoals ouderen en mensen die bepaalde medicijnen gebruiken.

Meer informatie

Bekijk de folder met praktische adviezen (2021) en download het rapport.

Dit project is een samenwerking van GGD Gelderland-Midden, Radboud UMC, RIVM, VU en tot stand gekomen met Rode Kruis, Klimaatverbond Nederland, gemeente Harderwijk, GGD Noord- en Oost-Gelderland en GGD Amsterdam.