Samen creëren en floreren: wijkondernemingen als basis voor een groene en verbonden gemeenschap

Sociale wijkinitiatieven zijn sterk in het op een informele manier betrekken van bewoners bij het creëren van een gezonde leefomgeving. We zagen dat de rol van sociale wijkondernemingen onvoldoende verankerd werd in zowel sociaal als fysiek beleid. De uitdaging van dit ZonMw-project was om deze functies structureel te integreren en duurzaam te ondersteunen.

Het verduidelijken van de rol en taken van sociale wijkondernemingen

Dit project richtte zich op het inzichtelijk maken en borgen van de rol en taken die informele sociale wijkondernemingen spelen bij het ontwikkelen van en samenwerken aan een gezonde leefomgeving. De sociale wijkondernemingen De Broederij (Nijmegen) Stichting Vlier, Stichting Driestroom, Leefbaarheidsalliantie Gelderland (alliantie van Zorgbelang Inclusief, Vereniging Dorpshuizen en Kleine Kernen Gelderland, Plattelands Jongeren Gelderland  en adviesbureau Spectrum), de gemeente Nijmegen, de GGD, provincie Gelderland en Wageningen University en Research werkten samen aan dit project.

Er is steeds meer waardering voor sociale wijkondernemingen omdat ze op een informele manier bewoners weten te bereiken en activeren. En daarmee bijdragen aan het creëren van een gezonde fysieke en sociale leefomgeving. De rol en functie van sociale wijkondernemingen waren echter nog onvoldoende ingebed in het sociaal en fysiek beleid.

Langdurige relaties tussen bewoners, beleidsmakers en organisaties zoals woningbouwcorporaties en zorgorganisaties kunnen dan behulpzaam zijn. In langdurige relaties kan wederzijds vertrouwen groeien, ruimte ontstaan om samen te creëren en al doende van elkaar kan leren. Sociale wijkondernemingen kunnen in zulke relaties een centrale rol spelen, door leefwerelden te verbinden en kennis en vaardigheden in de wijk te vergroten. Hierdoor worden bewoners actiever en voelen zij zich meer betrokken.

Aanpak en werkwijze

De aanpak bestond uit vier pijlers. De in het ZonMw- project ‘Living Lab Lindenholt’ ontwikkelde training stond hierin centraal:

• Proeftuin voor de rol van sociale wijkondernemingen: Stichting Vlier bouwde samen met bewoners van de nieuwe stadsbuurt NDW21 in Nijmegen aan een gemeenschap in de wijk. Stichting Vlier fungeerde hierbij als schakel tussen de bewoners en organisaties zoals woningbouwcorporaties, zorgorganisaties en overheden. De eerder ontwikkelde training werd ingezet om rollen van partners te verhelderen en te reflecteren op de samenwerking. De training werd vervolgens geëvalueerd, de deelnemende partners werden geïnterviewd en er waren gezamenlijke reflectiebijeenkomsten.
• Verdere ontwikkeling en verdieping van de training: In samenwerking met ervaren wijkondernemingen in andere Gelderse gemeenten werd uitgeprobeerd hoe de training zou werken in andere contexten. De lessen daaruit werden gedeeld in een gezamenlijke bijeenkomst.
• Uitrol van de training: De training werd breder ingezet bij en voor sociale wijkondernemingen in andere gemeenten. De partners in het project verspreidden de training naar relevante organisaties die interesse hadden.
• Beweging van sociale wijkondernemingen: Dit initiatief maakte de centrale rol en betekenis van sociale wijkondernemingen in het versterken van de leefomgeving en het vergroten van bewonersbetrokkenheid in Gelderland zichtbaar. Ook zette het project zich in het duurzaam te verankeren in beleid. Hiertoe werden bijeenkomsten georganiseerd op provinciaal niveau.

Resultaten

Op 28 oktober 2025 worden de resultaten in een webinar gepresenteerd. Ben je erbij? Meld je aan via deze link.

Meer informatie

Meer over het project lees je op de website van ZonMw: Samen creëren en floreren. Of op de website van Wageningen University & Research: Samen creëren en floreren in de wijk - WUR.

Afgerond: Juli 2025

Dit project werd mede mogelijk gemaakt door ZonMw, programma Gezonde Leefomgeving Integrale Aanpak.

Dit project was  een samenwerking van De Broederij, Stichting Vlier, De WUR, Gemeente Nijmegen, Provincie Gelderland, Driestroom, Leefbaarheidsalliantie, Zorgbelang Inclusief, GGD Gelderland-Zuid en woningcorporaties Portaal, Woonwaarts en Talis.